Melatonina jest substancją zarządzającą naszym rytmem dobowym tj. aktywnością w ciągu dnia i sennością (jakością snu) w nocy. W rzeczywistości jej wpływ na organizm ogranicza się jedynie do godzin nocnych, bo jest ona hormonem wytwarzanym w warunkach ciemności. Melatoninę wytwarza szyszynka, a szczyt jej aktywności przypadka na godziny pomiędzy 24 a 3 w nocy. W ciągu dnia wytwarzanie melatoniny jest zablokowane. Dlatego w warunkach naturalnych dzień nie jest porą na sen. Czy dlatego też melatonina na bezsenność rzeczywiście działa?
O bezsenności
Na bezsenność cierpimy coraz częściej. Wszystkie zaburzenia snu tj. problemy z zasypianiem, przerywany i niespokojny sen, wczesne budzenie nad ranem lub jeszcze w nocy pogarszają nasze samopoczucie. Wskutek bezsenności i problemów ze snem w ciągu dnia nie możemy normalnie funkcjonować, jesteśmy zmęczeni, miewamy problemy z koncentracją, szwankuje nam nawet pamięć. Co robimy w takiej sytuacji? Wiele osób sięga po tabletki nasenne i środki uspokajające. Jedne ułatwiają zasypianie (niekoniecznie poprawiając jakość snu), drugie relaksują choć niekoniecznie umożliwiają nam zaśnięcie.
Tabletki na sen i uspokajające traktujemy jak cudowne leki, które jak się okazuje w świetle powyższego wcale nie muszą nam pomóc. Nie muszą dlatego, że w większości przypadków problemy ze snem wynikają ze złej higieny życia, nieumiejętności radzenia sobie ze stresem, lub też wręcz z zaburzeń fizjologicznych. Wszystko to prowadzi do zachwiania równowagi procesów biologicznych, które sterują naszym organizmem. Procesy te wpływają również na naszą aktywność w ciągu dnia i na sen w nocy. Zachwianie delikatnej równowagi biologicznej skutkuje zachwianiem rytmu dobowego, a stąd już tylko krok do pojawienia się bezsenności.
Mamy problem z melatoniną!
Nie muszę chyba zaznaczać, że gdy organizm jest zdrowy, młody i w pełni sprawny, szyszynka pracuje w nocy na pełnych obrotach, wytwarza melatoninę, a my nie mamy problemów z zaśnięciem. Ba! Możemy spać w każdych warunkach a i tak zazwyczaj budzimy się wypoczęci. Problemy ze snem najczęściej pojawiają się około czterdziestego roku życia, a to dlatego, że w tym mniej więcej czasie spada nocna aktywność szyszynki, przez co wytwarza ona znacznie mniej melatoniny, a my zaczynamy niedosypiać.
Melatonina na bezsenność a inne tabletki
Tabletki nasenne, po które najczęściej sięgamy (nazwijmy je typowymi tabletkami) sprzyjają zasypianiu i przesypianiu całych nocy problem jednak w tym, że oddziałują one dość niekorzystnie mianowicie sprawiają, że pod ich wpływem sen pozbawiony jest fazy REM (fazy, w czasie której śnimy marzenia senne, towarzyszą temu szybkie ruchy gałek ocznych), która jest kluczowa dla regeneracji naszego układu nerwowego. Po typowych tabletkach śpimy ale nie wysypiamy się do końca tj. ośrodkowy układ nerwowy nie regeneruje się w pełni, co niestety obniża jakość naszego życia i funkcjonowania w ciągu dnia. Co prawda tabletki nasenne nowej generacji nie oddziałują aż tak źle na organizm jak tabletki stosowane do niedawna, tym niemniej wywołują one efekt sztucznego snu, nie działają w sposób naturalny.
Melatonina działa tak, jak chciała tego natura. Efekty przyjmowania tabletek z melatoniną nie są może tak spektakularne (trudno spodziewać się natychmiastowego działania po leku który jest w pełni naturalny) tym niemniej pojawiają się, choć zazwyczaj dopiero po pewnym czasie. Melatonina ułatwia zasypianie, sprzyja poprawie jakości snu i jest bezpieczna, bo pobudza te mechanizmy, do których zaprogramowała nas natura.
Melatoninę poleca się osobom, które mają zaburzony rytm czuwania i snu, co zdarza się np. przy pracy zmianowej, czy przy zmianach strefy czasu. Co najważniejsze melatonina nie wywołuje przykrych skutków ubocznych i przy wszystkich swoich zaletach jest na dodatek … antyoksydantem.
Antyoksydanty chronią organizm przed wolnymi rodnikami, a to z kolei opóźnia procesy starzenia i wspomaga regenerację (oraz generalnie funkcjonowanie organizmu).
Zastrzeżenia i dawkowanie
Zdarza się, sporadycznie, że po melatoninie pojawia się nadmierna senność, a nawet koszmary nocne. W nielicznych przypadkach obserwowano też spadek temperatury ciała i, u niektórych osób, bóle brzucha.
Dawkowanie melatoniny należy dostosować do wieku i potrzeb. Przyjmuje się, że w zaburzeniach snu należy stosować od 0,5 do 3mg tej substancji. Przy zmianie strefy czasowej ok. 5mg, a osoby pracujące zmianowo przed snem po pracy wykonywanej w nocy powinny przyjąć ok. 1 do 3 mg melatoniny.
