Jedzenie jest koniecznością, ale i przyjemnością. Czasami jednak zmienia się w zgubny nałóg uwarunkowany psychicznie i fizjologicznie. Skąd bierze się nadmierny apetyt, jakie są jego przyczyny? Jak poradzić sobie z tym destrukcyjnym zjawiskiem? Czy ma nadmierny apetyty przyczyny inne niż hormonalne?
Zwróćmy przede wszystkim uwagę na fakt, iż nadmierny apetyt wcale nie jest li tylko i wyłącznie cechą ludzi z nadwagą i osób otyłych. Może on prowadzić do otyłości, która jest jego logicznym następstwem. Tym niemniej pamiętajmy i o tym, że taki apetyt (ataki wilczego głodu lub uczucie głodu pomimo zjedzenia obfitego posiłku) przydarzają się wielu osobom.
Prawdopodobnie każdemu z nas zdarzył się napad obżarstwa, a nie wszyscy jesteśmy otyli. Zazwyczaj obżarstwo takie ma charakter okazjonalny i należałoby je uznać za czysto ludzkie zjawisko. W naszej przeszłości (jako gatunku) zdarzały się okresy głodu i nasze organizmy wciąż to pamiętają – informację tę mają zapisane w swoim genetycznym programie.
Jedną z ważniejszych przyczyn wywołujących nadmierny apetyt jest złe lub nie w pełni sprawne funkcjonowanie układu nerwowego. Co objawia się między innymi zjawiskiem hiperfagii (nazywanej też polifagią) polegającym na tendencji do nadmiernego objadania się (zwiększania ilości przyjmowanych posiłków). I uczuciem głodu pojawiającym się mimo najedzenia – często tuż po zjedzonym posiłku.
Jak układ nerwowy zarządza uczuciem głodu i sytości?
Ośrodkowy układ nerwowy jest głównym zarządcą naszej fizjologii. A więc również naszych fizjologicznych potrzeb takich jak jedzenie (wiemy że powinniśmy coś zjeść w chwili gdy pojawia się uczucie głodu na skutek impulsów wysyłanych przez ten właśnie układ). Jednak do sprawnego zarządzania układ nerwowy potrzebuje “posłańców” – substancji które przynoszą mu informacje o tym, co dzieje się w organizmie.
Informacje są przekazywane tzw. drogą humoralną (czyli jako cząsteczki hormonów) i za pośrednictwem komórek nerwowych. Po dotarciu na miejsce są one przetwarzane i analizowane. Proces ten odbywa się w podwzgórzu. Po przetworzeniu i analizie otrzymanych danych układ nerwowy podejmuje decyzje odnośnie tego ile pożywienia potrzebuje (i czy w ogóle potrzebuje). Odnośnie tego jak w danej chwili zarządzać metabolizmem i jak transportować (rozprowadzać) po organizmie składniki odżywcze.
Nadmierny apetyt przyczyny fizjologiczne
W tej chwili zajmiemy się przyczynami fizjologicznymi. Są nimi:
Spadek stężenia cukru we krwi
I wahania poziomu cukru we krwi niekoniecznie w związku z brakiem pożywienia. Ale to jego brak czyli dość długi okres czasu, który upłynął od spożycia ostatniego posiłku, przyczynia się do obniżenia poziomu cukru co organizm, a dokładnie podwzgórze odbiera jako znak, że trzeba coś zjeść. Odpowiednia informacja trafia do tzw. ośrodka głodu, który po zaspokojeniu zapotrzebowania na energię wysyła sygnał do ośrodka sytości, który blokuje apetyt. Obydwa ośrodki reagują bardzo silnie na wahania poziomu cukru we krwi.
Nadmierny apetyt przyczyny hormonalne
Hormonem, który wysyła sygnał o uczuciu sytości jest CCK – cholecystokinina wydzielana przez ściany jelita cienkiego. Gdy jelito wydzieli odpowiednią ilość hormonu i trafi on do ośrodkowego układu nerwowego. Następnie zostanie prawidłowo przetworzony i zanalizowany ośrodek sytości zarządzi powstrzymanie się od jedzenia. Jednak już na etapie przekazu może dojść do zaburzeń w całym procesie i jeśli ośrodkowy układ nerwowy z jakichś względów nie odczyta kodu nadawanego przez CCK nie powstrzyma nas od jedzenia, de facto wciąż będzie się nam wydawać, że jesteśmy głodni. Podobnie stanie się w sytuacji, w której jelito cienkie nie wytworzy hormonu lub wytworzy go zbyt mało.
Kolejnym hormonem, który może przyczynić się do wzrostu apetytu jest leptyna. Leptyna to substancja wydzielana głównie przez komórki tłuszczowe. Informuje ona ośrodkowy układ nerwowy o masie ciała, przy okazji spełnia też oczywiście różne inne zadania. Z punktu widzenia naszej wagi, metabolizmu i uczucia głodu lub sytości niedobór leptyny lub niewłaściwa interpretacja przekazywanych przez nią informacji przez ośrodkowy układ nerwowy może przyczynić się do wystąpienia nadmiernego apetytu.
Nadmierny apetyt przyczyny biochemiczne
Serotonina jest neuroprzekaźnikiem, którego główne zadanie polega na stabilizacji naszego nastroju. Z drugiej strony jednak jak większość enzymów i hormonów serotonina odpowiada też za wiele innych funkcji. W tym za obniżenie łaknienia. Niedobory serotoniny lub zaburzenia w pracy tego neuroprzekaźnika mogą odbić się na całym organizmie, a jednym z objawów tego zjawiska może być nadmierny apetyt.
Jak widać od strony fizjologicznej organizm podlega ściśle określonym regułom. Naszym apetytem a więc naprzemiennie uczuciami głodu i sytości zarządzają substancje wytwarzane w organizmie. To dzięki nim układ nerwowy jest w stanie dobrze poradzić sobie z ciążącymi na nim obowiązkami.
Jeśli jednak pod wpływem jakichś czynników (zazwyczaj są to choroby, zła dieta i niedobory składników pokarmowych oraz niehigieniczny tryb życia) dojdzie do rozregulowania naturalnych mechanizmów ośrodkowy układ nerwowy albo nie otrzyma sygnałów, albo ich nie odczyta lub odczyta je, ale nie przetworzy. W efekcie dojdzie do tego, że zaczniemy objadać się w nadmiarze, co oczywiście prowadzi do nadwagi i otyłości dodatkowo pogłębiając problem zaburzeń w przepływie informacji wewnątrz organizmu.
Wygląda na to, że o ile to nie choroby są przyczynami nadmiernego apetytu, to my sami przyczyniamy się do powstania tego zjawiska. Jak? Żyjąc niehigienicznie i źle się odżywiając.
Źródło: webMD.com
